GEZİ STAJI 2.GÜN

Hacı Veyszade Cami

Hacıveyszade cami Konya için yeni bir meydan ve merkez olarak hazırlanmak istenen bir alanın merkez parçası olarak tasarlanmıştır. Konyadaki en büyük camilerden biri olan bu caminin inşaatı çok da uzak olmayan 1980'li yıllara dayanır.Caminin önüne gelindiğinde adeta saray havası ile ve büyüklüğüyle karşılıyor insanı.Cami ana hat olarak dört ayağa yerleştirilmiş geniş bir kubbe ile örtülüdür.Ana kubbeyi dört köşeden olmak üzere 4 yarım kubbe destekler.Ana kubbenin çevresi küçük boyutlardaki kubbelerle çevrelenmiş.Ana formun dışında aşağı kademelere doğru farklı çaplarda bir çok kubbe kullanılmış.Bu kubbeler hem caminin büyüklüğünü hem de dinamiğini göz önüne çıkarmış.

           

Kapının girişinde açık havada namaz kılmak amaçlı yapılmış son cemaat yeri vardır.Son cemaat yeri betonarme sütunlarla taşınan küçük boyuttaki kubbelerin altında bulunmakta.Bu sütunların ve kubbelerin lineer devamlılığı ve uzunluğu insanda sonsuzluk hissi yaratıyor.Girişteki son cemaat alanının iki yanında bir tarafında camiye giren diğer taraftan caminin yanında bulunan müftülüğe geçişi sağlayan yol bulunmakta.Cami üçer şerefeli iki minareye sahip. Büyüklüğü ve hiyerarşik kubbe sistemi nedeniyle oldukça karmaşık bir düzeni olan camiye üç şerefeli minare fazlasıyla uyum sağlamış.

     

Camiye girdikten sonra ikinci katın temeli nedeniyle ilk katta camiyi çevreleyen, bir sıra ,caminin merkezine göre oldukça basık bir alan var. Neyse ki çok dar olmayan pencerelerle bir miktar ışık sağlanmış.Camiye ilk girişte dışarıdan hissedilen genişlik hissini engelliyor.

             

Mihrabın olduğu kısım da belki bu alanlara uyum sağlaması açısından caminin ana kubbesinden ayrı bir şekilde daha basık olarak bir çok küçük kubbe ile kapatılmış bu da caminin en özel alanı olan mihrabı bir miktar gölgede bırakmış.Bu basık tavan aynı zamanda cami girişinde ana kubbeyi görmemizi de engelliyor.

        

Caminin ortasına geldiğimizde ise girişinden beklemediğimiz bir görüntü ile karşılaşılıyor.İkinci kat olarak yapılmış balkonlarla çevrili merkez alanında devasa diyebileceğimiz bir kubbe bulunuyor.İşlemesi ve sistemi nedeniyle kişide daima yükseğe bakma hissi uyandırıyor.

  

  

İkinci kata çıkış girişin sağından ve solundan merdivenlerle sağlanmış.Bu kısım caminin bayan bölümü olarak kullanılmakta.İkinci katta mihrabın olduğu alandaki büyüklükteki kubbeler ile tahminen 30-40 civarında kubbe ile parçalara ayrılmış.Bu alan aşağıdaki kenar hatta olduğu alan kadar basık yapılmamış bir miktar daha geniş ve ferahlık hissini sağlıyor.Bu alan yaklaşık 700 m2'lik bir alana sahip.

Bu kattan sonra caminin gerçek manada bir katı olmasa da cami kubbeye doğru azalan bir sistem ile katlandırılmış diyebiliriz.geniş giriş katından ve balkon olarak yapılmış bayanlar katından sonra dört tarafta yarım daire içine yerleştirilmiş camiler için klasik tarzda pencereler bulunuyor.

         

Bu pencerelerin üstünde tek sıra daha küçük pencereler ile bir sonraki katmana göz geçiş yapıyor. pencere aksından daha dar bir çapa sahip destek görevi gören yarım daire kubbelerinden oluşan bir hat var.Bu hatta ana kubbeden daha geniş çaplı ve aynı formda tek sıra küçük pencereler ile ana kubbeden ayrılıyor.Bu da camiye daralan bir sistem sağlıyor.Gözün algılaması oldukça kolay bir hiyerarşi ile camiye çekiciliğini ve özelliğini veriyor.

Caminin genel hatları ve işleme yapıları incelendiğinde dikkat çeken bir detay piramit formlu yapılmış üç boyutlu küçük kubbelerin yanlarında bulunan sıra şeklindeki detay.Yumuşak hareketli kıvrımlı detaylar arasında keskinliği ve netliği ile göze çarpıyor.

Caminin genelinde hakim olan keskin köşe hatları ve çokgen formlu sütunlar kubbe yapıları ile dairesel ve kıvrımlı hatta sahip olan  forma tezatlık oluşturuyor.Bu tezatlık camiye dinamiklik katıyor,Kubbeye doğru olan akışta göze çarpıyor.

Sırçalı Medrese

Sırçalı medrese Selçuklu'nun zamanından kalma açık avlulu medrese tipine örnek zamanının özel medreselerinden biri.Dikdörtgen forma sahip yapının dış hatları kesme taştan yapılmış.Medrese üç yönde revaklı bir avluya iki eyvana ve iki kata sahip.

Avluyu sağ ve solda dörder kemerden oluşan çift katlı revaklar sarıyor. Buralar eskiden öğrenci odaları olarak kullanılıyormuş.Bu alanlar düz tuğlalar ile örülmüş.Sıralı kemer aksı yapıyı olduğundan daha geniş bir alan olarak algılamamızı sağlıyor.Bu kemerler bir sağda bir solda olmak üzere giriş eyvanında da devam ediyor.

Ana eyvanın sağında ve solunda ise kemer ile geçişi sağlanan kare planlı öğrenci odaları mevcut.Genel olarak baktığımızda da yapıda oldukça simetrik bir form hakim.

                    

Medresede en dikkatimi çeken kısım eyvanın mavi mozaik sırlı ve sırsız tuğlalr ile işlenmiş alanları.eyvanın bu alanlarında oldukça çeşitli çini işlemeleri mevcut.Kendi içlerinde bir sistemi olan bu çiniler,yapıya bir dinamik ve sempati katıyor.İşlemelerin büyük kısmı orjinal haliyle korunmaya çalışıyor.

        

Yapıda bulunan bir başka güzel işçilik örneği ise giriş kapısında yer alan taş işlemeciliği.keme taş ile yapılan Taç kapıda ve caminin dış yüzeyinde lineer ve yüzeysel ilerleyen bir çok detay var.Zamanına göre çok özel olan bu işlemelerin hepsinin ayrı bir düzeni var.Kemerli kapı geçmeli taş sistemine sahip.

Kapının girişinde bir çok selçuklu yapısında olduğu gibi mukarnaslı bölmeler dikkat çekiyor.Bu alanlarda kendine özgü desenlerle kapıyla  akışı sağlayacak şekilde işlenmiş.

Sahip Ata Cami ve Külliyesi

Sahip ata külliyesi cami, hangah ,türbe ,hamam ,çeşme ve küçük dükkanlardan oluşan bir yapı olarak inşa edilmiş.Camiyle hangah arasına türbe inşa edilmiş.Türbe bir pencere ile camiden görünebilmekte hangah içinden türbeye giriş sağlanabilmekte.Çeşme camiden bağımsız şekilde kuzeyine doğru inşa edilmiş .Hangahın doğusunda dükkanlar ve yolun karşısında da hamamı bulunur.

Cami

Caminin girişi ahşap hakim bir görüntü ile karşılıyor.caminin girişinde iki yana camiden ayrılan küçük bölümler var. Cami sıralı bir şekilde ilerleyen sekiz ahşap sütun ile desteklenmiş Bu sütunların tavan ile kavisli birleşimi camiye estetik katan kısmı.Tavanında ahşap olması nedeni ile tavana doğru bir akış söz konusu.Gezdiğim camiler arasında kubbe ile örtülmeyen tek cami burası kubbe olmamasına rağmen cami kasvetli veya basık değil.

     

Giriş kapısı ahşabın üç boyutlu olarak işlenmesi ile oluşturulmuş şuanda orjinal kapı şuanda müzesinde sergileniyor.Yeni yerleştirilen kapı da orjinalini yakalamaya çalışmış fakat caminin genelinde kullanılan malzemelere uyum sağlayamadığı için yabancı duruyor.

Cami iki kattan oluşuyor ikinci katıda balkon formu ile ahşaptan yapılmış.Burası bayanlar bölümü olarak kullanılıyor.Tam tavan ile akışı sağlayan ahşap sütunlar bu katta da devam ediyor.Camini genelinde ahşabın baskınlığı ve sütunların yoğunluğu ile lineer bir sistem hakim.

Caminin en önemli kısmı ise sırlı ve geometrik bir çok işleme ile işlenmiş olan mihrabı.Mihrap mukarnaslı yapıdadır ve içerisinde rumi ve balmet denilen desenler işlenmiş.Mihrapta bir çok çini rengi ve deseni kullanılmış.

     

Mimber yine caminin genel havasına uyun olarak ahşap işlemeciliği ile yapılmış.Üzerinde geometrik formlu işlemeler mevcut.

Hangah

 

Hangahlar genellikle önemli bir kişinin türbesininde bulunduğu tarikat yapıları yani dergahlardır .Hangahın girişi klasik Selçuklu kapıları şeklindedir iki yanında dükkanlar bulunur.Dükkanların girişi ve pencereler kemer yapısı ile örülmüş. Hangahın tamamının çok simetrik olduğu düşünüldüğünde fazladan bir dükkan göze çarpmaktadır.

Giriş kapısı rumi süslemeler iki sütun ve kemerli bir yapıdan oluşmakta.Selçuklu mimarisinde gezdiğim bir çok kapı ile oldukça benzer özellikte klasik bir taç kapı.

Giriş kısmında dikdörtgen yapılı tuğla ile örülmüş hol kısmı bulunur.Tavan yüksekliği fazla olan bu alan hangahın büyüklüğü hakkında girişte bize bilgi veriyor.

Avlu büyük bir kubbe ile kapatılmış ve üç tarafında farklı ölçülerde eyvanlar bulunuyor.Eyvanların duvarları yarıya kadar mavi çinilere sonrasında örme tuğlalara sahip bu örme tuğlalar kubbe ile bir bütünlük oluşturuyor.İki girişin yanında iki karşı eyvanın yanında olmak üzere avlu dört odaya açılıyor. Bunlardan birinde cami ile hangah arasındaki türbe bulunuyor.

Eyvanların birinde küçük ölçülerde bir mihrap var.

Türbe

Türbe dikdörtgen bir alanın kaplamaktadır.Çini işli bir kemer ile mekan ikiye bölünmüş.Mekanın giriş tarafı kubbe ile kapatılmış.

    

Duvarlarda yarıya kadar mavi çini kullanılmış.Kubbenin duvarlarla birleşimi bir sıra üçgen motifle sağlanmış.Kemerin diğer tarafındaki alan tonoz yapıyla kapatılmış.

     

Giriş kapısının üzerinde ve pencerelerde de aynı çini malzeme ile farklı geometrik şekiller işlenmiş.

Hamam

Hamamı dışından inceleme şansım oldu.Hamamın girişi dikdörtgen bir alandan sağlanıyor arkasına doğru dört kubbe ile alanlara ayrılmış,tuğla ile örülmüş,Hangah ile aynı zamanda yapıldığı tahmin edilen bir yapı.






Kaynakça
www.sahipatamüzesi.gov.tr/?pnum=37&pt=Sahip+
wowturkey.com › Ana Sayfa › KONYA

www.konyagezirehberi.net/sahip-ata-camii-konya

www.vgm.gov.tr/icerikdetay.aspx?Id=38

selcuk.dergipark.gov.tr/download/article-file/215968
https://tr.wikipedia.org/wiki/Sırçalı_Medrese

www.turkcebilgi.com/sırçalı_medrese